Przed kilkoma miesiącami Parlamentarny Zespół ds. Zdrowia Psychicznego Dzieci i Młodzieży zorganizował w siedzibie Sejmu prezentację raportu Fundacji GrowSpace na temat samobójstw wśród dzieci i młodzieży. Przerażające dane raportu skłoniły do działania ponad 20 organizacji społecznych, przede wszystkim w zakresie prewencji i organizacji miejsc i środków pomocy zarówno dla dzieci, jaki rodziców. Zaczęto zbierać podpisy pod petycją do Ministerstwa Edukacji i Nauki oraz do Ministerstwa Zdrowia dot. wprowadzenia spójnego programu prewencji.
Od wielu lat ten temat jest zaniedbywany przez rząd. Dlatego Lewica wspólnie Młodą Lewicą organizuje w maju i czerwcu w15 miejscowościach w Polsce lokalne Okrągłe Stoły wokół Zdrowia Psychicznego Dzieci i Młodzieży.
22 maja odbyła się debata w ramach Okrągłego Stołu w Grudziądzu, którą przygotowali działacze Nowej Lewicy i Młodej Lewicy.
Założeniem tego przedsięwzięcia jest skupienie przy jednym stole przedstawicieli samorządów, specjalistów oraz młodzieży, by oswoić problem, zbadać co robimy źle, gdzie można naprawić błędy lub wprowadzić nowe rozwiązania. Uświadomić, kiedy brakuje reakcji dorosłych, rodziców, a kiedy potrzeba działań instytucjonalnych.
W 2022 roku zapisano w kraju ponad 2 tysiące prób samobójczych, z czego 150 skończyło się śmiercią. W stosunku do 2020 r. jest to wzrost o 150%. Najwięcej odnotowano prób samobójczych w województwie pomorskim (417) i śląskim (301), w województwie kujawsko-pomorskim – 48. Próby samobójcze podejmowali bardzo młodzi ludzie począwszy od 7 roku życia.
Wobec tak krzyczących danych liczbowych – w Grudziądzu doszło do spotkania przy okrągłym stole. Wymagało to wiele wysiłków samych młodych z kujawsko-pomorskiej Młodej Lewicy i mocno zaangażowanego w organizację spotkania Mateusza Orzechowskiego. Samorząd wojewódzki reprezentowała Alicja Kłopotek – wiceprzewodnicząca Sejmiku Województwa Kujawsko-Pomorskiego, Nową Lewicę – wiceprzewodniczący Rady Wojewódzkiej i lider partii w Grudziądzu – Rafał Heidek. Na sali wiele młodych osób, członków Młodzieżowych Rad z powiatu inowrocławskiego, aleksandrowskiego i grudziądzkiego. Prelekcję na temat prewencji suicydalnej wygłosiła Danuta Sowińska z Fundacji Diversity Polska.
Pewnie po raz pierwszy można było tak wprost i oficjalnie mówić o problemach psychicznych dzieci i młodzieży, które zostały zapewne w dwójnasób wywołane nieznaną pokoleniom pandemią koronawirusa i jej obostrzeniami, a zaraz potem niespodziewaną wojną za naszą granicą i pokazywanymi obrazami barbarzyństwa i śmierci, masowym exodusem ludności ukraińskiej.
Kryzys zdrowia psychicznego dzieci i młodzieży potęgowany jest także brakiem zainteresowania dorosłych, nawet lekceważeniem problemów młodych.
Ponadto utrudnia sprawę łączony z chorobami psychicznymi wstyd, obawa przed dyskryminacją, lęk przed poproszeniem o pomoc. Z tą także nie jest prosto. Na wizytę u psychiatry w ramach NFZ czeka się rok, dwa. Prywatna wizyta jest kosztowna i wydatek 200–600 zł przekracza możliwości podjęcia leczenia dziecka.
Rozróżniano też szanse na szukanie pomocy w mieście i na wsi, gdzie nacisk kulturowy wobec chorób psychiki jest jeszcze większy, a dotarcie do lekarza utrudnia wykluczenie transportowe, brak połączeń komunikacji publicznej w co czwartym sołectwie w Polsce.
– Podczas spotkania – zgodziliśmy się co do potrzebnych rozwiązań, przede wszystkim na poziomie prewencji systemowej. Młode osoby chcą rozmawiać i chcą być częścią procesu wypracowywania rozwiązań w zakresie zdrowia psychicznego dzieci i młodzieży. Poznaliśmy bardzo przykre historie młodzieży, ze szkół, z domów oraz z uniwersytetów. Wierzę, że po wygranych wyborach opozycja weźmie ten temat na sztandar i zacznie go priorytetowo rozwiązywać! – podsumowuje Mateusz Orzechowski.
– Wartością okrągłego stołu była otwartość mówienia o problemach i zgoda co do tego, że było potrzebne oraz, że trzeba szukać sposobów przeciwdziałania kryzysowi w sferze psychiki młodych – mówił Rafał Heidek.
Alicja Kłopotek – widoczne są problemy z komunikowaniem się młodzieży z rodzicami, którzy w zawodowym zabieganiu nie mają dla nich czasu. Radna przywołała swoje doświadczenia z 13-latkiem w rodzinie.
– Niezbędna jest edukacja dzieci i młodzieży na temat jak zadbać o swoje zdrowie psychiczne i przekonywanie, że jest ok., by pójść po pomoc – dodaje M. Orzechowski.
W kontekście tego tematu coraz częściej pojawia się termin „prewencja suicydalna”. W Polsce działa już kilka organizacji pozarządowych zajmujących się właśnie ową prewencją. Danuta Sowińska goszcząca na obradach grudziądzkiego okrągłego stołu i wysoko oceniająca debatę, jest suicydolożką, a jej fundacja Diversity Polska tak określa swoją misję:
„Celem prewencji suicydalnej jest zmniejszenie liczby samobójstw oraz zwiększenie szans na poprawę zdrowia psychicznego i jakości życia osób, które mają myśli samobójcze lub znajdują się w kryzysie emocjonalnym. Samobójstwu często można zapobiec, a działania zapobiegawcze mogą być prowadzone na poziomie jednostki, relacji z innymi, społeczności lokalnej i/lub społeczeństwa”.
Fot. organizatorów
Opr. nim, 22 maja 2023 r.